Door de week heen 4

Maandag 22 januari

Ik lees hier verder, tenminste, dat probeer ik, in ‘Understanding Martin Amis’. We zijn inmiddels aanbeland bij boek vier: Other People. En daar komt een gedicht om de hoek kijken, daar schrijft een Marsmannetje, vanaf de aarde, een ansichtkaart naar huis. Het schijnt wel een fameus gedicht te zijn, ik had de titel wel ‘ns gehoord, maar het ding zelf nog nooit gelezen. Er staan inderdaad mooie beelden in. Dus daarom hier, integraal:

A martian sends a postcard home – Graig Raine

Caxtons are mechanical birds with many wings
and some are treasured for their markings--

they cause the eyes to melt
or the body to shriek without pain.

I have never seen one fly, but
sometimes they perch on the hand.

Mist is when the sky is tired of flight
and rests its soft machine on the ground:

then the world is dim and bookish
like engravings under tissue paper.

Rain is when the earth is television.
It has the properites of making colours darker.

Model T is a room with the lock inside --
a key is turned to free the world

for movement, so quick there is a film
to watch for anything missed.

But time is tied to the wrist
or kept in a box, ticking with impatience.

In homes, a haunted apparatus sleeps,
that snores when you pick it up.

If the ghost cries, they carry it
to their lips and soothe it to sleep

with sounds. And yet, they wake it up
deliberately, by tickling with a finger.

Only the young are allowed to suffer
openly. Adults go to a punishment room

with water but nothing to eat.
They lock the door and suffer the noises

alone. No one is exempt
and everyone's pain has a different smell.

At night, when all the colours die,
they hide in pairs

and read about themselves --
in colour, with their eyelids shut.

‘The Martian School’, geweldig, een stijlgroepje binnen wat er al was, rond 1981. Maar wat die Martian School nou precies was? In ieder geval behoorde Graig Raine ertoe, de maker van bovenstaand gedicht. Wat nou precies kenmerkend was aan de Martian School, daar kom ik niet helemaal uit: verrassende metaforen onder andere, komt het internet mee. En dat de schrijver de wereld zou moeten bekijken, en beschrijven, alsof het de eerste keer is dat hij ‘m ziet. En Martin Amis behoorde daar kennelijk toe. Ik weet het niet. Geen duidelijk profiel, geen duidelijk smoel van die obscure stroming verder.

Maar als we het dan toch over Martin Amis hebben: zijn gebruik van het cursief. En welk effect ermee te bereiken is. Maar misschien komt daar nog een hoofdstuk, of op z’n minst, een paragraaf over. Want daarin kent hij zijn gelijke niet.

Ik had een periode dat, als ik schreef en ik wist even niet meer, hoe nu verder, dat ik dan dacht: wat zou Martin Amis nu doen? En dan deed ik dat. En kon ik weer verder.

Gisteravond hebben we een rijsttafel gegeten bij Indonesisch restaurant Kitchen Queen, ter gelegenheid van Maria’s verjaardag. Op het leesplankje in het restaurant stond naast een Indonesisch kookboek en de Max Havelaar, tot mijn verrassing een werk van Rilke, ‘The Rose Window’. Een tweetalige uitgave: oorspronkelijke Duitse tekst (uit: Neue Gedichte) links, Engelse vertaling rechts.

The Rose Window

In there, the languid pacing of their paws
creates a stillness that can almost daze;
then one of the great cats abruptly draws
your gaze (which periodically strays)

forcefully into its great eye, and there
your gaze, held fast as if within the whirl
of a maelstrom, stays afloat a little while,
then sinks below and knows itself no more,

when that same eye, which only seems to drowse,
snaps open and then roars as it slams shut,
dragging your gaze inside its own red blood—

so, long ago, the giant window-rose
of the cathedrals would snatch up a heart
from darkness and would drag it into God.

* * *

Maar nu moet ik gaan, de nacht wacht.