De zorg is een aap voor je moeder

Mijn moeder wordt in februari 87 jaar en ze verblijft in een woonvorm voor ouderen die een hoge zorgvraag hebben. Volgens de site krijgt de bewoner daar zorg op maat. Verzorging, verpleging, tot aan het overlijden toe. En men houdt daar ‘persoonlijkheid, kwaliteit en respect hoog in het vaandel’, zoals de woonvorm het omschrijft. Mijn moeder is dementerend, maar ze weet nog wel wie ik ben. Gelukkig wel. Maar waar ze is en in welk tijdperk precies, en hoe ze daar is gekomen, dat weet ze dan weer niet.

Op het digitale zorglogboek had ik gelezen over de entree van een interactieve pop in mijn moeders  bestaan. Er werd geen motivering of introductie bij gegeven. Dus toen ik bij haar op bezoek was, was ik wel nieuwsgierig naar die pop. Iets nieuws. Hoe zou dat interactieve eruit zien? Ik had wel ’ns filmpjes van interactieve zorgrobots gezien. Een kijkje in de toekomst. Maar ik werd teleurgesteld. Want de pop die ik aantrof bij mijn moeder was een variant op de sprekende pop die ‘mama’ zegt als je op de buik duwt. Er was niets interactiefs aan. En de pop bleek een aap met een roze strikje, inclusief een poppenwagen. De aap lacht, kirt, lonkt met haar ogen en maakt wat kronkelbewegingen. Dat is het.

Interactief is wat je noemt een praktisch woord. Het woord vertelt zelf wat het betekent: actieve wisselwerking. Dus dat er een interactie bestaat tussen twee partijen. In dit geval zouden dat dus mijn moeder en de aap zijn. Maar ik heb die aap even bekeken, maar zij beschikt niet over zintuigen en ik zag ook geen receptoren, sensoren, of hoe heten die dingen. Met andere woorden: die aap weet niet van mijn moeders bestaan en kan dus ook niet op haar reageren. De pop is een koppeling van scharniertjes, chip en luidsprekertje, gegoten in de vorm van een aap die op baterijen loopt.

Het begrip ‘interactief’ is dus niet van toepassing op dit stuk speelgoed, want dat is het, niets meer. Het is een prijs die je zou kunnen winnen bij de schietkraam op de kermis. Het klinkt natuurlijk professioneler als je een speelgoedpop verkoopt als interactief en als zorginstrument, maar ik trap daar niet in. Maar mijn moeder helaas wel. En dat vind ik treurig om te zien, mijn moeder, op haar oude dag, in de weer met een kermisaap en een poppenwagen en een dekentje, godbetert. Een inkijkje in de zorg voor dementerenden in 2021.

 

Ja, dit hele boeltje hier, dat gaat ooit weg

Ja, dit hele boeltje hier, dat gaat ooit weg.
Die Van Goghs, die Rembrandts, de hele rataplan.
Die velden vol met bollen, die duinenrij, Euromast,
Saksische boerderijen, ook de gerestaureerde,
De bruggen over de rivieren, de klaverbladeren.
Alles gaat ooit naar de verdommenis. Er is geen
Depot, er is geen verdommenisvrije-zone. Grachten-
Pandjes, grachten, zeven, of waren het er negen
Straatjes – allemaal weg. Heidevelden, heuvelruggen,
Vennetjes, holle wegen, kerken en hun torens,
Klederdrachten, musea, bedrijvenparken,
Broeken met een gat erin, haarspeldbochten,
Ja-knikkers, knikkers, boekwinkels en kiosken,
Stationrestauraties en sigaretten-automaten,
Vuilnisbakken en tv-stations, speelplaatsen
En snoepwinkels, depots voor wegwerkmateriaal,
Ladders, bezems, toiletten, briefjes-op-deuren,
Bijbels, boeken, laptops en mobieltjes – alles.
Hardloopschoenen, bol.com, kopjes thee, euro’s,
Hotels, verdriet, nacht, dag, herinneringen, stoep-
Krijt, koeienschuren, likstenen, staldeurklinken,
Atletiekbanen, fietsbanden, stoere sandalen,
Proefwerkweken, eerste zoenen, lentebeken,
Scharen, pennen, papierfabrieken, brieven in
Een doos bewaard, bossen met wilde dieren,
Steden met verkeer, kratjes bier, bootjes op
Het water in de zomer, een vis aan de haak,
Een trein die door een tunnel rijdt. Een commercial
Op de televisie, een verloren voorwerp, een fiets-
Route van lang geleden, een liefde van lang geleden,
Een school, een moeder die je ooit had, een vader
Die je ooit had. Atlassen, wegwijzers, televisie-
Programma’s over mensen in armoedige
omstandigheden, ver weg. Schoonmaakbeurten,
oorlogen, foto’s die gemaakt zijn, insta-accounts,
alles, alles, alles, alles, alles, alles, alles,
letters, cijfers, begrip, de hele rataplan,
contactlenzen, jurkjes, ijsjes in de zomer,
de zomer zelf, kritiek, reisbureaus, huisjes, geluk,
poezenfilmpjes, zitten op een hek, springen
over een sloot. Een beschimmeld pannetje
op het fornuis, een wereldrecord op de schaats,
een pleister, een lach, een kerstboom in de fik.
Een kies, een fossiel een dino, een ziektemelding.
Een recensie, een schandaal, een afwijking,
Een ziekenhuisopname, een verdriet, een gemis
Een verlangen, een optocht, een satellietlancering,
Laatste woorden, serviesgoed, de Eiffeltoren,
Textielateliers, kanalen, rivieren, religieuze stromingen,
Rijstvelden, carnaval, toekomstdromen, jij, ik
Ja, dit hele boeltje hier, gaat ooit weg.

Goeie voornemens

Wanneer ik eindelijk nou 'ns dat planbord maak?
Nou, ik dacht zo eind volgende week ofzo.

Mijn moeder wiegt een pop

Mijn moeder wiegt een pop in haar armen.
Het is een aap van pluche die geluiden maakt.
Ze wiegt, ze kletst, ze spreekt hem sussend toe
in zijn poppenwagen, ze stopt hem in.

Mijn moeder weet het niet, ze is dement.
De pop is haar kind, haar baby haar houvast.
De aap draait zijn repertoire mechanisch af.
En ik die al zestig jaar haar zoon ben,

Zie haar nu wreed die koude nacht in gaan.
Therapeutisch opgeboekt, dat scheelt weer.
De aap kirt, flirt, lonkt, koert, kronkelt en zingt,
En mijn moeder tuint er helemaal in.

 

P.C. Hooftprijs voor Alfred Schaffer

 

De Kat van Toko Kim Lan

De Kat van Toko Kim Lan op sargasso 

Reuzenrad

Je stapte in het reuzenrad en de stad begon te draaien.
Daar was de kerk en daar de rivier. Daar zag je de trein,
En daar het plantsoen. Hoger ging je, hoger dan de torenspits.
Hoger ging het, de wind stak op en wolken dreven om je heen.
Beneden hoorde je de kermismuziek, je zwaaide maar er was
Niemand die je zag, wat was alles hoog en diep en klein.
Je ging op de rand van de gondel staan en boog je over de rand.
Je wiebelde je zag een roze wolk en dook toen naar beneden,
Pijlsnel ging het, loodrecht naar de roze wolk, die brak je val,
en bleek zoet, je was in de suikerspinkraam beland.