Nauwgezet en wanhopig

Heeft het te maken met dat mijn moeder een half jaar geleden overleden is, en dat ik van haar die dichtbundels van Lucebert: Triangel in de jungle en De dieren der democratie kreeg? Let wel, dit was in 1977: ik was 17 en zocht mijn weg en mijn woorden en mijn moeder gaf mij Lucebert.

Maar heeft het daarmee te maken dat ik de laatste tijd zo into Lucebert ben? Ik heb wat boeken van hem gekocht waarin zijn grafische werk is afgebeeld, en een boek waarin zijn schilderijen staan. Plus nog een keer de Verzamelde Gedichten, (die had ik al) maar dan in die versie met die documentatie erbij, die tekeningen, die pentekeningen met Oost-Indische inkt

Ik kocht ook het boek: Lucebert, 100 tekeningen uit de collectie van F. van Lanschot Bankiers. 1996. Prachtig boek, mooi uitgegeven. Waarin mooi werk van Lucebert.

Maar.

Ik viel over een zin in het voorwoord, van Cas de Quay, een vriend van Lucebert sinds 1956 al. Hij schrijft: ’zijn kijk op mens en wereld was nogal grimmig, ‘nauwgezet en wanhopig’ waren de laatste woorden van een laat gedicht’.

En hier fronste ik mijn wenkbrauwen. Laat gedicht? Maar ik kende die regel, ik kende dat citaat. Dat kwam uit de bundel die mijn moeder mij gaf in 1977. Dat was geen laat gedicht van Lucebert, dat kwam uit 1951. Dat was een vroeg gedicht, dat was desnoods een gedicht, (dat was de slotregel van 'de slaap zijn schaduw', het slotgedicht van 'de dieren der democratie') maar hoe dan ook, geen laat gedicht.

Readymade, dokumentatie Lucebert

Ik had, via boekwinkeltjes, een uitgave van Lucebert besteld. De verzamelde gedichten (en varianten en dokumentatie) uit 1974. Twee banden in een cassette, een foedraal.

De gedichten van Lucebert, die ken ik wel, ik heb zijn verzamelde gedichten, maar het ging mij om de dokumentatie. De tekeningen, de variaties de aantekeningen – de interessante teksten en tekeningen.

Enfin, ik heb een prettige middag gehad met deze uitgave, de bezorgers van deze uitgave gingen tot het detail.

Op bladzijde 622 vond ik hier een gedicht, een readymade.

 114 VIII nocturne

In de afgedrukte tekst is een zetfout uit b1/2 hersteld

opus  18 luidkeels op te roepen
                     opte
ep   b 1, p. 43-44. Met de zetfout.
b2  p. 43-44. Met de zetfout.
t3    p 45 – 46. Zonder de zetfout.
vb   p. 124-125. Zonder de zetfout

.

Volle maan, volle blaas

Ik tracht op poëtische wijze
dat wil zeggen
eenvouds verlicht te wateren

 

Mijn moeder en ik en Lucebert

De lente is onverwacht warm, en je bent vrij, dus je zit in de tuin met niets anders dan de gedichten van Lucebert. Die bundeltjes, Val voor Vliegengod, en Triangel in de Jungle, en De dieren der democratie, had je gekregen van je moeder, op je verjaardag, toen je een puber was, in de jaren zeventig, dat was.
Wat zal ze toen gedacht hebben? Deze gekkigheid past wel bij hem? (Verstond mijn moeder wat zij las?) Had ze jou zo goed in de peiling? Oversteeg ze haar eigen wereldbeeld?

Daarna las ik Tonnus Oosterhoff. (Met achterin zijn eerste verzamelbundel een cd-rom). En nu schuiven we twee dimensies op: mijn moeder wist niet wat een cd-rom was, en ik kan zo’n obsoleet geval niet meer afspelen, want de apparatuur daartoe
ontbreekt.

Maar mam. Je zou me nu moeten zien, in de tuin, met die twee bundeltjes, van jou, ik bedoel, van Lucebert, maar ik kreeg ze van jou. De woorden in de gedichten kiezen hun eigen volgorde, en vliegen alle kanten op, maar ik volg ze mam, ik volg ze. En ook lees je dit niet meer, dankjewel mam, voor toen, voor nu.