woensdag 7 mei 2025

Gedicht van Mosab Abu Toha en vertaling

Het gedicht My grandfather was a terrorist, is afkomstig uit de debuutbundel van Mosab Abu Toha, een Palestijn, die nu met zijn vrouw en drie kinderen in Amerika woont. Hij schrijft o.a. voor The New Yorker, essays, over het lijden van de Palestijnen in Gaza, journalistiek werk, waar hij deze week de Pulitzer Prize voor ontving.

Maar Mosab Abu Toha schrijft dus ook poëzie, en dit gedicht heb ik voor de gelegenheid proberen te vertalen naar het Nederlands.

 

My Grandfather Was A Terrorist

My grandfather was a terrorist—
He tended to his field,
watered the roses in the courtyard,
smoked cigarettes with grandmother
on the yellow beach, lying there
like a prayer rug.

My grandfather was a terrorist—
He picked oranges and lemons,
went fishing with brothers until noon,
sang a comforting song en route
to the farrier’s with his piebald horse.

My grandfather was a terrorist—
He made a cup of tea with milk,
sat on his verdant land,
as soft as silk.

My grandfather was a terrorist—
He departed his house,
leaving it for the coming guests,
left some water on the table, his best,
lest the guests die of thirst after their conquest.

My grandfather was a terrorist—
He walked to the closest safe town,
empty as the sullen sky.
vacant as a deserted tent,
dark as a starless night.

My grandfather was a terrorist—
My grandfather was a man,
a breadwinner for ten,
whose luxury was to have a tent,
with a blue UN flag set on the rusting pole,
on the beach next to a cemetery.

By Mosab Abu Toha

 

Mijn grootvader was een terrorist

Mijn grootvader was een terrorist -
Hij zorgde voor zijn akker,
gaf de rozen op de binnenplaats water,
rookte samen met oma sigaretten
op het gele strandzand, hij lag daar
als een uitgerold gebedskleed.

Mijn grootvader was een terrorist -
Hij plukte sinaasappels en citroenen,
ging vissen met broeders tot de middag,
zong onderweg naar de hoefsmid
met zijn gevlekte paard, een troostend lied.

Mijn grootvader was een terrorist -
Hij zette een kop thee met melk,
zat op zijn groene land,
zo zacht als zijde.

Mijn grootvader was een terrorist –
Hij liet zijn huis achter,
verliet het voor de verwachte gasten,
liet water achter, karaf en glazen,
dat de gasten niet verdorsten
na hun verovering.

Mijn grootvader was een terrorist –
Hij liep naar de dichtstbijzijnde veilige plaats,
leeg als de dreigende lucht,
wezenloos als een verlaten tent,
donker als een sterrenloze nacht.

Mijn grootvader was een terrorist –
Mijn grootvader was een man,
kostwinner voor tien,
wiens enige luxe een tent was,
met een blauwe UN vlag aan de roestige tentstok,
op het strand, naast een begraafplaats.

 

 

maandag 5 mei 2025

Kunstwandelroute Huis Bergh

Het eerste dat ik vond toen we de auto geparkeerd hadden naast Huis Bergh, in ’s-Heerenberg, was een leeg zakje Amnesia Haze, dat beloofde wat: hier betraden we een andere sfeer. We konden de kunst al haast ruiken, of was het de soep van Kasteel Café Heeren Dubbel?

Ga ik te snel? Dan even terug. De afgelopen kwart eeuw was er een kunstwandeling over het landgoed Enghuizen in Hummelo, vertrekpunt: restaurant De Gouden Karper. Vandaaruit was er een wandeling langs zo’n 25 kunstwerken van regionale kunstenaars. Gezellig, kleinschalig. Je stalde je fiets, of je parkeerde je auto, en volgde dan de route over het landgoed. Je wist wat je kreeg: geen spectaculaire of provocatieve kunst, waarvan je dacht: dit moeten mijn kinderen nu maar even niet zien. Het was een gezellige wandeling, kunst voor het hele gezin.

Maar. Tijden veranderen. Landgoed Enghuizen leed onder het bezoek van al die kunstbezoekers. Te veel voetstappen op en buiten de natte paden. De druk op de natuur werd te groot. En dus werd er een andere locatie gezocht voor dit aantrekkelijke evenement. Dat werd het park rond Huis Bergh. We waren benieuwd. De burcht stond deels in de steigers, er werd gerestaureerd. (Wij bezochten ook de restauratie: een broodje pastrami en een broodje falafel).

Maar even serieus nu, de kunst, wat was er te zien? En valt er te vergelijken met de oude Hummelo route? Er zijn op deze route zo'n 30 kunstwerken te zien. Die gaan we natuurlijk niet allemaal beschrijven. We pikken er een paar uit. Het begin viel in ieder geval niet tegen: De Bij van Kees Donkers. Een bij ter grootte van een gezinskoelkast, gemaakt van vorken, lepels en messen. Een wollige vacht van vorken, omringd door bloeiend fluitenkruid.

En iets verder stond de uit hout gesneden sierlijke giraffe, van Theo Wicherink, met haar hals onmogelijk gedraaid, naar een blaadje te happen.

Op de wal rondom het huis Bergh stonden nog de twee keramieken wachters van Ceciel Thuijs opgesteld in de holten van de lindes. Er waren veel holle bomen daar. (Eigenlijk verwachtte je in elke holle boom wel een kunstwerk).

Enfin. Het was een leuk begin van deze route: bij, giraffe en wachters, maar de eerste keer dat ik echt geraakt werd was in het park beneden: het beeld, Verweven Tijd, van Jennifer van der Wal en Kunstnoabers Amphion Cultuurbedrijf

 

Wat zien we? Een oude dame, leeft ze nog, is ze dood, staat daar in haar wit kleed, met linten en koorden, omringd door Clematis, Toscaanse jasmijn, Passiebloem, siererwt, staat hier als een verlaten bruid, een trieste weduwe. Ze heeft moffen over haar handen. Waar kijkt ze naar? Waar wacht ze op? Wat doet ze hier zo alleen? En hoe zou dit er in de schemering uitzie?

We gaan verder. De kerk van het Duitse dorpje Elten is te zien op de heuvel langs de zichtlijn. We passeren in het bos nog de plastic flessen met gekleurde vloeistof (blauw, geel, roze, lila, paars) die bungelen in de bomen van Ineke Bruil & Ria Wiendels. Als de zon er doorheen had geschenen, en het glazen flessen waren, was het effect mooier geweest.

Net als ik me wil beginnen te ergeren aan een stel Duitstalige bezoekers met hond: de hond schijt, meneer wipt met zijn schoen de Scheisse het bos in, komen we bij de installatie Stoet van Tanya Kraan. En die is leuk. We hebben wel een kwartier rondgekeken naar dat gezelschap van stronken, takken en staken. Kijk al die personages dan, met hun oogje, hun rode schoentje, hun beentjes, hun armpjes, hun krulspelden, hun borsteltjes, de dino’s (wat? Ja, de dino’s), de wenkbrauwen, de lippen, de Trumpkuif – je gaat hier vrolijk weg. Wat een heerlijk gezelschap.

Het volgende kunstwerk is een pinguïn met een rolkoffertje, klaar om in te checken voor z’n vlucht. Maar. Ik geloof dat soort kunstwerken eigenlijk wel. Kunstwerken die alle boxjes aantikken: Gender, het klimaat, Gaza, verbinding, diversiteit, AI, – we weten het inmiddels wel, daar gaan we weer. (Maar, het blijft wel een aandoenlijk beeld van die vogel met z’n koffer, zo uit een cartoon gestapt).

We verlaten het bos, en komen open ronde weide, waar een concentratie van houten rode blokken uit het groen spetteren. Het zijn hoofden met koptelefoons? Het is een werk van Georg Paar en het heet: Mensch und Gesellschaft. En het verbeeldt hoe mensen via social media, langs elkaar heen leven. De kleuren vormen een mooi contrast. Simpel maar effectief.

We naderen alweer het eind, of het begin, van deze kunstwandeling. We naderen Huis Bergh. We passeren nog een kunstwerk dat Verbinding heet. En daarnaast een kunstwerk genaamd  Essentie. Maar dat had net zo goed omgekeerd kunnen zijn. (Lees de tekst in de catalogus, 7 euro 50, er maar op na).

En nou de vraag natuurlijk doet de kunst rond Huis Bergh de kunstroute Hummelo verbleken? Het was een aantrekkelijke route en ’s-Heerenberg is een leuk oud stadje. Maar Hummelo is ook een leuk dorp. Lastig om na één bezoek al gelijk een oordeel te geven. Laten we zeggen dat het nu remise is. Volgend jaar zien we verder.

De Wandelroute Kunst buiten Huis Bergh, is nog te zien tot 10 juni 2025

 Foto's Maria Willems


woensdag 30 april 2025

Weer voorjaar

 

De eerste bij binnen, met hulp van theeglas
en ansicht weer de vrijheid gegeven
De eerste naaktslak in de kliko gedumpt
De eerste keer weer het gras gemaaid

De eerste keer blote voeten in het gras
De parasol weer uit de hoes gehaald
De eerste keer het tuincentrum bezocht
Alles groeit, bot, bloeit en heeft een prijskaart

Je hebt een (rustig) tuinfeest met je vrienden
Maar terwijl je ’s ochtends de boel opruimt
Weet je: er  zal altijd één stoel minder zijn
Je graf is geruimd, je tuintje eeuwig weg.

De gieter en de hark blijven onberoerd
Hoeveel voorjaren heb je nu gemist?
(Over de dood wordt niet gereclameerd)
De spade wierp zijn schaduw ver vooruit.

 

maandag 28 april 2025

Kunstmoment Diepenheim 2025

Ik ben net terug van ons bezoek aan Kunstmoment Diepenheim, het jaarlijks bezoek aan Diepenheim. Sinds wanneer bezoeken wij dat eigenlijk? Volgens mij fietste ik voor het eerst naar Diepenheim in 2002. En sindsdien is het een jaarlijks terugkerende traditie geworden. Dus we vieren vandaag waarschijnlijk ons twintigste bezoek: Corona was een spelbreker, en wij hebben misschien ook een editie of twee laten liggen.

En vroeger was Kunstmoment Diepenheim gewoon tien dagen: twee weekenden en de week er tussen in, een festivalstadje. Maar. Tijden veranderen. Nu is de kunst in Diepenheim alleen maar te bekijken in twee lange weekends.

Ach, er is wel meer veranderd in de afgelopen decennia: het Gemeentehuis is gesloopt. Café De Schipper werd Irma’s en Herberg De Pol is nu het centrale punt van deze tentoonstelling. (Maar ja, als je alles op moet noemen wat er veranderd is, in, en rondom Diepenheim de afgelopen kwart eeuw, dan ben je nogal een tijdje bezig). Misschien ben ik wel veranderd de afgelopen 25 jaar.

Maar we kennen het stedeke, en we kennen de locaties. We hebben de kippen van Koen van Mechelen gezien. En ook de installatie van Hans op den Beeck.

Op weg naar Diepenheim, hadden we een tussenstop in Lochem. We aten een broodje (een vies broodje) en dronken een kopje koffie en thee. En we bezochten de boekhandel Lovink, waar A.L. Snijders middels een groot, niet al te best, geschilderd portret, de bezoeker aankeek. Helaas was het boek: De goddelijke comedyclub, van Christiaan Weijts, net uitverkocht. We pakten onze paraplu weer en gingen naar buiten.

We hadden een huisje in de buurt van Gelselaar. Een dorpje waar de kerk in het midden staat maar haast onvindbaar lijkt: we hadden een rondje gefietst en gedacht: waar is die kerk nou? De huizen en boerderijen rondom, vormen met hun hun rug een gesloten cirkel om de kerk. Een nauw paadje bood toegang, bijzonder.

We bezochten ook even de begraafplaats van Gelselaar, en daar noteerde ik van een kindergrafje:

Zalig is het kinderlot
jong gestorven
vroeg bij God

(O God, wat bot, was wat door mij heen huiverde bij het lezen van dit grafschrift. Hoe krijg je het bedacht, hoe krijg je het geschreven).

We wilden uit eten in Gelselaar zelf, maar Café Florijn was helaas gesloten: de kok was herstellende van een knieoperatie en kon dus nog niet koken, Dus we weken uit naar restaurant De Viersprong, waar eigenlijk niet gegeten kon worden vanwege een bijeenkomst van de organisatie van… Kunstmoment. Maar er was nog wel een klein window. Dus we waren welkom.

Over verharde en onverharde bospaden met modder, en met overstekend ree, fietste we naar De Viersprong. Ik had daar de forel. Buiten in de tuin zag ik de mees, de duif en de specht afwisselend bij de voedersilo.

Het huisje was erg ruim met rondom natuur en groen en stilte. Behalve de vogels dan, en de haan van de buren een heel eind verderop. Buiten hupte een eekhoorn.
Het was een Bed & Breakfast, maar we hadden voor het ontbijt zelf wel de tomaten en de basilicumplant meegenomen. Ik hecht aan mijn gewoonten. (Helaas hebben we bij het vertrek uit het huisje, de basilcumplant vergeten. We hebben 'm laten staan. Sorry, basilcum).

Op onze route door het Kunstmoment, was overal wel iets leuks, iets plezierigs te zien. Het mooie landschap, een kronkelweggetje, een geitje een lakenvelder, een oude dikke eik, een bruggetje, een sluisje  een kasteel, een zandweg, de geur van kuilgras, een oude schuur, de riedel van de vink, de moves van die kievit, een onverstaanbaar dialect, een verloren veer van een vogel, de lokroep van een terras verderop, een kunstmoment. Ik heb nog geprobeerd om het uitzicht vanuit het huisje te schetsen, de bomenrij.

Vrijdagavond hadden we gereserveerd bij Irma’s. De tafel naast ons was gereserveerd voor een groot gezelschap: een meneer op leeftijd die op Koningsdag een lintje had gekregen, en zijn familie. Ik had de Pasta Pollo-Tartufo.

En op zaterdag gingen we het drukke Uit de Kunst binnen, het was wel even genoeg met die grote maaltijden. Tijd voor een lichte zalmsalade.

Zondag bezochten we als afsluiting twee begraafplaatsen. De Nieuwe begraafplaats met het graf van o.a. Henny Vrienten waar een vers bloemstuk lag in de vorm van een muzieknoot.. En de Joodse begraafplaats, een eindje buiten het dorp. Joodse begraafplaatsen zijn vaak een eindje buiten het dorp. Zo deed men dat vroeger. Het geeft een beeld van hoe er vroeger over Joden gedacht werd. Het hek van deze plek ging open met een knars, met gepiep, we waren de enige bezoekers. We liepen door het hoge gras langs de 18 grafstenen. Eén steen helde erg voorover. En de kleinste grafsteen stond zo dichtbij een dikke uitdijende eik dat die in de toekomst misschien wel opgenomen zou kunnen worden door de boom. Na 1945 was er geen Joodse gemeenschap meer in Diepenheim.

Vlakbij de Joodse begraafplaats dronken we koffie en aten we krentenwegge aan het water bij Forellenvijvers Deep’n. Was dit dan het laatste wat we van Diepenheim zagen? Nee. Uiteraard moest ook Kwekerij Linthorst bezocht. Het was voorjaar, er moesten plantjes gekocht.

Het Kunstmoment van Diepenheim 2025 had 49 locaties, in en rondom Diepenheim. We hebben er 44 van bezocht. 


zaterdag 19 april 2025

Trouw – goeie genade


Kritisch willen zijn, maar toch ook weer niet – kent u dat? Trouw kent dat wel. Vandaag, 19 april 2025, las ik de zaterdagbijlage Tijdgeest van Trouw, en er viel mij iets op.

Ik ging lekker relaxed het weekend in, uitgebreid de krant lezen. Het nieuws, de immer interessante de Verdieping, en op zaterdag dus Tijdgeest.

En wat viel me daarin op? Dat er haast in elk artikel er op los wordt gevlogen. In bijna elk stuk komt er wel een vliegtuig, vlucht of exotische locatie voor. En dat alles zonder vraag, commentaar of kritische blik. Vliegen lijkt hier een vanzelfsprekendheid.

Zullen we even Tijdgeest van 19 april doornemen?  

  •  Op bladzijde 12 begint het al met: Zoon Niek vertrok vorig jaar voor drie maanden naar Valencia.
  •       Djuna vertrok meteen voor zeven maanden naar Zuid-Amerika.
  •       Op bladzijde 14:  Vorig jaar hebben we een rondreis gemaakt door Tanzania.
  •       Dit jaar gaan we naar Ibiza
  •       Ik verheug me vooral op de tripjes naar Milaan
  •       Bladzijde 15: Inmiddels is ook haar tweede dochter vertrokken voor een reis  door Azië.
  •       Bladzijde 17: Tessa vertrok al in 2020 voor twee jaar naar Armenië.
  •       .. en ze doet nu een uitwisselingsjaar in New York
  •        …en ik heb haar daar onlangs opgezocht
  •       Bladzijde 20: pas ben ik nog op Bali geweest
  •       Bladzijde 30/31 o.a. De laatste keer dat ik hem bezocht in Mali
  •       Bladzijde 39: een van mijn zoons was aan het rondreizen in Azië. Of mijn vrouw en ik met Kerst langs wilden komen?
  •      Bladzijde 42 en verder. De fotografe Scarlett Hooft Graafland, heeft gefotografeerd in onder meer, Madagaskar, IJsland, Bolivia, Jemen en Vanuatu.
  •      Bladzijde 45: In de huurauto glibberden mijn schoonouders weg richting het vliegveld.

Gelukkig begon op bladzijde 50 de afdeling Boeken, kon ik me even in verliezen. Merijn de Boer woont en werkt en schrijft tegenwoordig in Nederland, dus niets aan de hand verder.

Maar echt, Trouw, neem een standpunt in en handel daarnaar. (En je hoeft er natuurlijk niet helemaal naar te leven, dat snap ik ook wel, maar, wil je geloofwaardig blijven, dan kan een blik in de spiegel geen kwaad).