Als

Ik ben dichter,
ik wou dat ik opener was

Twee citaten

Ademhalen voegde zich bij alle andere bezigheden die de patiënt vergeet te verrichten.

 en:

Elk nieuw onvermogen vermindert het besef van verlies.

Uit: Inside Story / Uit de eerste hand - Martin Amis

En deze twee citaten betroffen Saul Bellow, oud en dementerend. Maar mijn gedachten kwamen, natuurlijk, uit bij mijn moeder.

De braller

Ah, H***, maar de roman is een andere wereld, een heel andere wereld. Daar kunnen dingen die je in de echte wereld afkeurenswaardig zou vinden, daar kunnen zinnen gezegd worden waar jij alleen maar jaloers naar kunt kijken, daar lopen mensen rond die dingen doen die jij niet kunt, of wilt.

De literatuur is niet de echte wereld, niet elke lezeres van een thriller is een potentiële seriemoordenaar. (En ook niet gelijk geschikt als inspecteur).
En als er sprake is van een held die pederast is en ook nog ‘ns antisemitisch, betekent dat niet dat de auteur die denkbeelden aanhangt of dat de lezer daarmee sympathiseert.

Op het moment lees ik de laatste Amis, Martin (niet de vader), en hij heeft in zijn oeuvre heel wat prikkelende hoofdpersonages, met heerlijke dialogen, gecreëerd (waar ik hem oneindig dankbaar voor ben). En Martin Amis is dit jaar overleden, dus er zullen geen nieuwe personages meer ontstaan. In de toekomst zal er dus geen tumult meer ontstaan over een personage van hem dat schandalige dingen zegt, of zich schandalig gedraagt.

Je kunt natuurlijk een roman kopen die helemaal politiek correct is: er valt geen onvertogen woord in. Elk personage dat erin optreedt is redelijk, houdt met alles rekening, drukt zich zorgvuldig uit, rookt niet, drinkt niet, bralt niet, denkt aan de dieren en het klimaat, en bejegent zijn of haar medemens zeer invoelend.
Het zal een saai boek zijn.

Een roman die ik niet zou willen lezen, een kijkje in de toekomst.

Emigratie

Toen je nog jong was, zes, zeven, acht jaar,
had je vader grootse plannen: emigreren!
naar Zuid-Afrika. En dus oefenden jii,
en je zus, elke avond, de dialogen tussen
John en Janet. Want in Zuid-Afrika, sprak
men Engels, tenminste, in het oefenboek.
Jij wilde niet weg, niet daarheen, jij kon
die John wel een kaakslag verkopen, en
die suffe Janet erbij. Ek wil dat nie he.

Achteraf, goedbeschouwd, kon die John
er natuurlijk niets aan doen. Hij was een
tijdsbeeld. Zijn vocabulaire was beperkt,
volgde het boekje, zijn denken ook.
Uiteindelijk werd het Zuid-Afrika emigratie-idee
afgedaan. Jij blij. Maar.
Je vader bleek niet voor één gat te vangen,
zijn volgende project stond al klaar, weg van
hier: het ticket van Quantas was al geboekt:
New Zealand lonkte aan de horizon.

Bezoek de expo van Jan Verburg in de Bergkerk

Toen ik vandaag mijn fiets parkeerde, en op slot zette,
naast de kerk, die nog wel een kerk in naam is, maar
niet in functie: als je God zoekt, als je voor Hem kwam,
dan was je hier aan het verkeerde adres, Bergkerkplein 1,
Deventer. Ik was hier voor de cultuur: de expositie van
Jan Verburg. Enfin, negen euro betaald, me vergaapt,
me vergopen, me verguupt: allemachtig: wat een werk.
Draaierig en ietwat licht in mijn hoofd: (wat een kleuren,
wat een fantasie, wat een variatie, wat een
bewonderenswaardige en jaloersmakende productie
had die Verburg, wat een energie.  Het ging maar door:
en weer een concert en weer een registratie, en weer
een andere locatie en weer een kunstwerk geïnspireerd
op een ander kunstwerk, een portret: de inspiratie leek
welhaast onuitputtelijk en adembenemend),
stond ik weer bij mijn fiets. Wat had ik gezien? Waar
was ik? Was dit mijn fiets? Ja, het sleuteltje paste.
Maar wacht ‘ns, in mijn fietstas lagen twee lege blikjes,
in te leveren bij de Jumbo voor statiegeld. Maar: mijn
fietstas bleek leeg. Geen lege blikjes (maar, helaas:
ook geen twee volle). Wat was hier gebeurd in mijn
afwezigheid binnen in de kerk? Was dit een hogere macht,
een straatschoffie, een straatschuimende, maar met
een geweten geschopte, het linnen tasjes waar de blikjes
inzaten, was er immers nog, drinkebroer?
Hoedanook: bezoek de expo van Jan Verburg in de Bergkerk,
in Deventer, maar laat niets achter in de tassen van je fiets.

Voor het verdwijnt

In de cd-speler van de auto die je had gekocht,
zat nog een cd van de vorige eigenaar: Duitse
Schlagermuziek. Je zat gelijk weer in de walsen
van je jeugd, de ZDF en de ARD van de zaterdag-
avond. Het publiek klapte altijd mee, Duitsers.

Je vader zag je de eerste weken van de zomer niet,
dan zat hij binnen en haalde uit een bodemloze bak
gekleurde fiches waarmee hij het rooster toverde
voor alle docenten en alle vakken en alle uren, inclusief
de vakanties van de school, voor het hele jaar,
Nee, de computer bestond nog niet.

Je herinnert je nog een museumbezoek, waar de
scholieren, jij dus ook, na tien minuten alweer naar
buiten wilden:  ze hadden het al gezien,
ze hadden alles al gezien, ze hadden genoeg gezien,
ze wilden naar buiten.

Van toen je op kamers ging herinner je je nog
dat je niet wist of je er lang wilde blijven, en
dat je het beslist niet te gezellig wilde maken,
daarom. De schildering die je op de muur had
gemaakt, liet je verdwijnen onder de witkalk.